مقدمه
وزوز گوش یک تجربه ادراکی صدا بدون منبع خارجی است که حدود ۱۵-۲۰% جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار میدهد. در حالی که وزوز خود یک بیماری نیست، میتواند تأثیرات مخربی بر سلامت روان و عملکرد روزمره داشته باشد. درمان شناختی-رفتاری (CBT) به عنوان یکی از مؤثرترین روش های غیردارویی برای مدیریت وزوز گوش شناخته می شود که با هدف تغییر پاسخ های شناختی، عاطفی و رفتاری ناسازگارانه نسبت به وزوز توسعه یافته است.
بخش ۱: مبانی نظری CBT برای وزوز
۱.۱. مدل شناختی-رفتاری وزوز
مدل اصلی CBT برای وزوز بر اساس نظریه های کلاسیک بک و الیس توسعه یافته است. این مدل سه مؤلفه کلیدی را در تجربه وزوز دخیل میداند:
- شناختی: باورهای منفی ("این صدا هرگز از بین نمیرود")
- عاطفی: اضطراب، افسردگی
- رفتاری: اجتناب از سکوت، بررسی مکرر گوش
۱.۲. چرخه معیوب وزوز-استرس
بخش ۲: پروتکل استاندارد CBT برای وزوز
۲.۱. ارزیابی اولیه
- مصاحبه تشخیصی: بررسی تاریخچه وزوز و تأثیرات آن
- پرسشنامه های استاندارد:
- Tinnitus Handicap Inventory (THI)
- Tinnitus Functional Index (TFI)
- Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS)
۲.۲. مداخلات اصلی (۱۲-۸ جلسه)
الف) بازسازی شناختی
- شناسایی و به چالش کشیدن افکار خودکار منفی:
- "این صدا زندگی مرا نابود کرده"
- "نمیتوانم روی هیچ کاری تمرکز کنم"
ب) مواجهه درمانی
- کاهش حساسیت به وزوز از طریق:
- مواجهه کنترل شده با سکوت
- حذف رفتارهای ایمنی (مثل همیشه داشتن صدای پس زمینه)
چج) آموزش آرامسازیچ
- تکنیک های تنفس دیافراگمی
- آرام سازی پیشرونده عضلانی (PMR)
- مدیتیشن ذهن آگاهی
بخش ۳: چالش ها و محدودیت ها
۴.۱. موانع اجرایی
- نیاز به درمانگران آموزش دیده
- هزینه و زمانبر بودن درمان
- مقاومت برخی بیماران به تغییر شناختی
۴.۲. جهت گیری های آینده
- توسعه برنامه های دیجیتال (e-CBT)
- شخصی سازی پروتکل ها بر اساس زیرگروه های وزوز
- ادغام با نوروفیدبک
نتیجه گیری
CBT یک روش ساختاریافته و مبتنی بر شواهد برای مدیریت وزوز است که بر تغییر ارزیابی های شناختی و پاسخهای رفتاری تمرکز دارد. با وجود چالش ها، این روش همچنان به عنوان خط اول درمان های روانشناختی وزوز شناخته می شود.