مقدمه:
پیرگوشی (Presbycusis) یا کاهش شنوایی وابسته به سن، یکی از شایعترین اختلالات حسی در افراد مسن محسوب میشود. این بیماری به تدریج و با افزایش سن ایجاد شده و معمولاً هر دو گوش را تحت تأثیر قرار میدهد. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود یک سوم افراد بالای 65 سال و نیمی از افراد بالای 75 سال درجاتی از پیرگوشی را تجربه میکنند.

تعریف پیرگوشی:
پیرگوشی به کاهش پیشرونده و دوطرفه شنوایی اشاره دارد که ناشی از تغییرات دژنراتیو در سیستم شنوایی در اثر فرآیند پیری است. این نوع کاهش شنوایی معمولاً در فرکانسهای بالا (بالای 2000 هرتز) شروع شده و به تدریج به فرکانسهای پایینتر گسترش مییابد.

اپیدمیولوژی:
- شیوع: حدود 30-35% در افراد 65-75 سال و 40-50% در افراد بالای 75 سال
- جنسیت: مردان بیشتر از زنان مبتلا میشوند
- عوامل خطر: سابقه خانوادگی، مواجهه با صدای بلند، سیگار کشیدن، بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت و مصرف برخی داروهای اتوتوکسیک

علل و پاتوفیزیولوژی:
پیرگوشی یک بیماری چندعاملی است که شامل تغییرات زیر میشود:

1. تغییرات در گوش داخلی (حسی-عصبی)
- آتروفی و از بین رفتن سلول های مویی خارجی و داخلی به ویژه در قاعده حلزون
- کاهش نورون های گانگلیون مارپیچی
- تغییرات در استریا واسکولاریس

2. تغییرات متابولیک
- کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان
- تجمع رادیکالهای آزاد و استرس اکسیداتیو
- اختلال در متابولیسم انرژی در سلول های مویی

3. تغییرات مکانیکی
- افزایش سفتی غشای بازیلر
- تغییرات در خواص ویسکو الاستیک ساختارهای گوش داخلی

4. تغییرات مرکزی
- کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی شنوایی
- تغییرات در پردازش شنوایی مرکزی

تظاهرات بالینی:
- شروع تدریجی و پیشرونده کاهش شنوایی
- مشکل بیشتر در شنیدن صداهای با فرکانس بالا (مثل صدای زنان و کودکان)
- مشکل در درک گفتار به ویژه در محیط های پرسر و صدا
- وزوز گوش (تینیتوس) در برخی موارد
- ممکن است همراه با اختلال در تعادل باشد

تشخیص:
1. ارزیابی بالینی
- تاریخچه دقیق پزشکی و شنوایی
- معاینه فیزیکی گوش

2. آزمون های شنوایی سنجی
- ادیومتری تون خالص: کاهش شنوایی در فرکانسهای بالا با الگوی شیبدار
- آزمون گفتاری: کاهش درک کلمات به ویژه در نویز زمینه
- تمپانومتری: معمولاً طبیعی است (نشاندهنده سلامت گوش میانی)

3. سایر بررسی ها
- ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) در موارد خاص
- تصویربرداری (MRI یا CT) فقط برای رد سایر علل

درمان و مدیریت:
1. وسایل کمک شنوایی
- سمعک: مؤثرترین درمان برای بیشتر بیماران
- سیستمهای FM برای محیطهای خاص
- کاشت حلزون در موارد شدید

2. مداخلات توانبخشی
- آموزش مهارت های ارتباطی
- گفتاردرمانی
- آموزش لبخوانی

3. مداخلات دارویی (تحت تحقیق)
- آنتی اکسیدان ها (مانند ویتامین E)
- فاکتورهای رشد عصبی
- داروهای بهبوددهنده جریان خون

4. پیشگیری
- محافظت در برابر نویز
- کنترل عوامل خطر قلبی-عروقی
- اجتناب از سیگار و الکل
- رژیم غذایی سالم و ورزش منظم

عوارض:
- انزوای اجتماعی
- افسردگی
- کاهش کیفیت زندگی
- افزایش خطر زوال عقل (مطالعات نشان دادهاند کاهش شنوایی درمان نشده با افزایش خطر دمانس مرتبط است)

پیش آگهی:
پیرگوشی یک فرآیند پیشرونده است اما سرعت پیشرفت آن در افراد مختلف متفاوت است. با مداخلات به موقع مانند سمعک و توانبخشی شنوایی، میتوان کیفیت زندگی بیماران را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.

تحقیقات جدید:
تحقیقات اخیر بر روی موارد زیر متمرکز شده اند:
- درمان های سلولی و ژنی برای بازسازی سلولهای مویی
- توسعه داروهای محافظت کننده عصبی
- پیشرفت در فناوری سمعک های دیجیتال و کاشت حلزون

نتیجه گیری:
پیرگوشی یک چالش عمده در سلامت عمومی است که با افزایش جمعیت سالمند اهمیت بیشتری پیدا میکند. تشخیص زودهنگام و مداخلات مناسب میتواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد مسن داشته باشد. تحقیقات آینده ممکن است راه های جدیدی برای پیشگیری و درمان این اختلال شایع ارائه دهند.